Edward Luttvak
COUP D' ETAT (a practical handbook) - 1968
Μετάφραση: Σπύρος Βέργος – 1975
...
Παράρτημα Α
Η Οικονομική Πολιτική της Καταπίεσης
Από τη στιγμή που θα έχουμε κάνει το Πραξικόπημά μας και θα έχουμε επιβάλλει τον έλεγχό μας πάνω στην γραφειοκρατία και τον στρατό, η μακροχρόνια πολιτική μας επιβίωση εξαρτάται απ' τον τρόπο που θα χειριστούμε την οικονομική ανάπτυξη της χώρας.
Η οικονομική ανάπτυξη θεωρείται γενικά “καλό πράγμα” και περίπου όλος ο κόσμος θέλει όλο και μεγαλύτερη, αλλά για μας – τη νεο-εγκατεστημένη κυβέρνηση της χώρας Χ – η επιδίωξη της οικονομικής ανάπτυξης είναι κάτι ανεπιθύμητο, μια και δουλεύει ενάντια στην κυριότερη επιδίωξή μας, την πολιτική σταθερότητα.
Μια οικονομία αναπτύσσεται άμα προεκτείνει και καλυτερεύσει τα αποθέματα που έχει σε ανθρώπινο και φυσικό κεφάλαιο και αυτό απαιτεί επενδύσεις, είτε αυτές είναι η τεχνική εκπαίδευση των ανθρώπων, είτε το χτίσιμο εργοστασίων. Για να γίνουν επενδύσεις, το τρέχον εισόδημα θα πρέπει να αφαιρεθεί απ' τους μελλοντικούς καταναλωτές και να διοχετευθεί κάπου αλλού για να παράγει κεφάλαιο. Είναι ολοφάνερο ότι όσο μεγαλύτερος είναι ο ρυθμός των επενδύσεων, τόσο γρηγορότερη θα είναι και η οικονομική ανάπτυξη, αλλά τόσο χαμηλότερο θα είναι και το καθημερινό επίπεδο ζωής.
Οι κυβερνήσεις των οικονομικά υπανάπτυκτων χωρών – όπου η ανάγκη για οικονομική ανάπτυξη είναι ολοφάνερη – αντιμετωπίζουν κατά συνέπεια την πιθανότητα της σιγανής οικονομικής ανάπτυξης, γιατί αλλιώς θα μειωθεί ακόμα περσότερο το ήδη τραγικά χαμηλό επίπεδο της ζωής. Όσο περσότερο θα φορολογούνται τα τρέχοντα εισοδήματα, τόσο περσότερο θα πλησιάσουμε την ωραία χαραυγή της ευημερίας – ακόμα και αν αυτή είναι η ευημερία της Ισπανίας ή της Ελλάδας και όχι της Δυτικής Ευρώπης ή της Βόρειας Αμερικής.
Αλλά υπάρχουν και όρια στο ποσό των οικονομιών που μπορεί να υποχρεωθεί να κάνει ο πληθυσμός μιας χώρας, της οποίας το ετήσιο κατά κεφαλήν εισόδημα είναι ήδη πολύ χαμηλό.
Υπάρχει ένα οικονομικό όριο επιβίωσης κάτω από το οποίο ο πληθυσμός – ή ένα μεγάλο μέρος του – θα πεθάνει απλούστατα από την πείνα (ή θα ξαναγυρίσει στην οικονομία όπου ψάχνει κανείς να βρει μόνο τα απαραίτητα προς το ζειν), αλλά πολύ πριν φθάσει μια χώρα σ' αυτό το σημείο, υπάρχει ένα όριο πολιτικής επιβίωσης κάτω απ' το οποίο εμείς, σαν κυβέρνηση, θα ανατραπούμε.
Το όριο της οικονομικής επιβίωσης είναι λίγο ως πολύ άκαμπτο. Στο κάθε περιβάλλον ανάλογα με το δικό του κλίμα, το δικό του σύστημα διατροφής, τα έθιμά του και τις παραδόσεις του, θα υπάρξει ένα κατώτατο όριο ετήσιου εισοδήματος, που χρειάζεται ένας κάτοικος με μέτρια εφευρετικότητα, για να ικανοποιήσει τις υλικές ανάγκες τις δικές του και της οικογένειάς του.
Το “πολιτικό όριο επιβίωσης” είναι όμως πολύ εύκολα προσαρμόσιμο και θα εξαρτηθεί απ' τους ψυχολογικούς, ιστορικούς και κοινωνικούς παράγοντες, αλλά επίσης και από την αποτελεσματικότητα του συστήματος της κρατικής ασφάλειας και του μηχανισμού της προπαγάνδας.
...
Η ξένη οικονομική βοήθεια που πολλοί άνθρωποι στις “δωρήτριες” χώρες πιστεύουν ότι είναι τεράστια, συμβάλλει σ' ένα ελάχιστο ποσοστό μες το γενικό σύνολο των κεφαλαίων που χρειάζονται. Τα περισσότερα απ' αυτά τα λεφτά θα θα πρέπει να προέλθουν από τα τρέχοντα εισοδήματα... Η αύξηση της φτώχιας αυτών που είναι κιόλας φτωχοί, δεν γίνεται εύκολα ανεκτή – ειδικότερα αν τους είχανε δώσει πολλές ελπίδες.
Το βασικό μας λοιπόν πρόβλημα είναι να πετύχουμε αυτήν την οικονομική ανάπτυξη, για να ικανοποιήσουμε τις φιλοδοξίες των προνομιούχων στρωμάτων κι αυτών που θα γίνουν με τον καιρό προνομιούχοι*, χωρίς όμως να φορολογήσουμε τις μάζες πέρα απ' το όριο που θα είμαστε πολιτικά ασφαλείς, γιατί τότε αυτό μπορεί να οδηγήσει στο ξεσήκωμά τους.
*(Σημ. Του Συγγ.: Για τους προνομιούχους, η οικονομική ανάπτυξη συνδυάζει τον εθνικό σκοπό για ένα μοντέρνο κράτος με τα προσωπικά οφέλη όπου θα υπάρχουν περισσότερες ευκαιρίες για την καριέρα τους. Για τις νέες γενιές των μορφωμένων πολιτών (τους μελλοντικούς προνομιούχους) η οικονομική ανάπτυξη σημαίνει την σιγουριά ότι θα βρούνε δουλειά – και οι άνεργοι διανοούμενοι είναι μια τεράστια απειλή για πολλά καθεστώτα του Τρίτου Κόσμου).
Υπάρχουνε δυό βασικοί τρόποι με τους οποίους μπορούμε να πείσουμε τις μάζες να παραδεχτούνε να θυσιάσουνε προσωρινά την καταναλωτική τους διάθεση για χάρη ενός μελλοντικού μεγαλύτερου εισοδήματος. Η προπαγάνδα και η καταπίεση, ή ακόμα καλλίτερα, ένα μίγμα και απ' τα δύο.
Με τη λέξη προπαγάνδα εννοούμε ολόκληρη την ακτίνα δράσης των ενεργειών εκείνων που εμπεριέχουν πληροφόρηση ή διασκέδαση του πλήθους και που η δουλειά τους σ' αυτήν την περίπτωση είναι: α) να αποσπάσουν την προσοχή του πλήθους από τις καθημερινές δυσκολίες και β) να δικαιολογήσουν αυτές τις δυσκολίες εν ονόματι μιας μελλοντικής ευτυχίας. Αυτές οι μέθοδες μπορούν να παρουσιάζουν τον έξω κόσμο σαν κάτι χειρότερο, αλλά θα πρέπει να παρουσιάζουν σχεδόν πάντοτε ότι το περασμένο επίπεδο ζωής ήταν πολύ πιο κατώτερο.
Ένας εξίσου σπουδαίος σκοπός για την προπαγάνδα μας είναι η παρουσίαση της καινούργιας ηγεσίας σαν τους πιο ικανούς εγκέφαλους που θα καταφέρουν να εκσυγχρονίσουν τη χώρα. Αυτό μπορεί να γίνει με λογικές μέθοδες χρησιμοποιώντας διάφορα στατιστικά γεγονότα ή με παράλογο τρόπο παρουσιάζοντας την ηγεσία σαν υπερανθρώπους.
Με την λέξη καταπίεση εννοούμε όλη την ακτίνα δράσης των πολιτικών ενεργειών της αστυνομίας που έχουν για σκοπό: α) να εμποδίσουν την ατομική πολιτική δραστηριότητα με τον αστυνομικό έλεγχο και τις φυλακίσεις, β) να εκφοβίσουν τις μάζες με την επίδειξη της δυνάμεώς μας και γ) να εμποδίσουν την κυκλοφορία της αντίπαλης προπαγάνδας ελέγχοντας τα μέσα της επικοινωνίας και απαγορεύοντας τις συζητήσεις.
Ας υποθέσουμε λοιπόν ότι κληρονομήσαμε μια χώρα με υπανάπτυκτη οικονομία που οι κυριότερες στατιστικές της είναι αυτές που δείχνουμε στον Πίνακα 16:
(Σημ. Αντί του Πίνακα παρατίθενται τα σχετικά του στοιχεία):
Εθνικά Λογιστικά Δεδομένα, Χώρα Χ
(Υποθετικός ισόμερος καταμερισμός εισοδήματος)
Ετήσιο κατά κεφαλή εισόδημα
Λίρες 100 (Το τωρινό πραγματικό επίπεδο κατά κεφαλή)
Λίρες 90 (Το εναπομένον διαθέσιμο, με το επίπεδο φορολογίας που γινόταν ανεκτό κατά το παρελθόν).
Λίρες 45 (Το όριο για την οικονομική επιβίωση).
Έτσι στο παρελθόν σ' αυτήν την φτωχή (αλλά όχι και τόσο φτωχή) χώρα το χοντρικό κατά κεφαλή εισόδημα ήταν Λίρες 100τον χρόνοκι απ' αυτό 10 πληρώνονταν στους διάφορους φόρους ενώ 90 ξοδεύονταν στην τρέχουσα κατανάλωση ή αποταμιεύονταν.
Ξέρουμε όμως ότι μονάχα Λίρες 45 κατά κάτοικο τον χρόνο, είναι το απαραίτητο ποσό για την οικονομική του επιβίωση και το πρόβλημά μας είναι να βάλουμε στο χέρι ένα ποσό απ' αυτήν τη διαφορά για να μπορέσουμε να χρηματοδοτήσουμε τα σχέδια της οικονομικής ανάπτυξης – και φυσικά να μπορέσουμε να κάνουμε κάτι τέτοιο χωρίς να μας ανατρέψουν.
Εάν απλούστατα αυξήσουμε την φορολογία υπάρχουν πολλές πιθανότητες ότι μια μερίδα του πληθυσμού θ' αρνηθεί να πληρώσει τους φόρους, και αν χρησιμοποιήσουμε διοικητικά μέτρα για να τους επιβάλλουμε να πληρώσουν, μπορεί να προκαλέσουμε βίαιες αντιδράσεις.
Θα πρέπει λοιπόν να αποσπάσουμε ένα μερίδιο από τους μέτριους φόρους που εισπράττουμε τώρα (Λίρες 10) απ' τη χρήση τους για άλλα πράγματα και να το ξοδέψουμε για την προπαγάνδα μας και την αστυνομία.
Κάτι τέτοιο μπορεί να προκαλέσει μια παρόμοια κατάσταση σαν κι αυτήν που δείχνουμε στον Πίνακα 17:
Εθνικά Λογιστικά Δεδομένα, Χώρα Χ
(Μετά απ' τα έξοδα για την προπαγάνδα και την αστυνομία)
Ετήσιο κατά κεφαλή εισόδημα
Λίρες 100 (Το τωρινό πραγματικό επίπεδο κατά κεφαλή)
Λίρες 90 (Το εναπομένον διαθέσιμο, με το επίπεδο φορολογίας που γινόταν ανεκτό κατά το παρελθόν).
Λίρες 80 ( Το εναπομένον διαθέσιμο, με το επίπεδο φορολογίας που έγινε αποδεκτό μετά, ας πούμε, που ξοδεύτηκε Λίρα 1 κατά κεφαλήν τον χρόνο, για την προπαγάνδα και την αστυνομία).
Λίρες 45 (Το όριο για την οικονομική επιβίωση).
...
Έτσι, ξοδεύοντας Λίρα 1 κατά κεφαλή τον χρόνο, για προπαγάνδα και ένα αποτελεσματικό αστυνομικό σύστημα, καταφέραμε να μειώσουμε το όριο για την πολιτική μας επιβίωση κατά Λίρες 10 και μετά που θα αφαιρέσουμε το ποσό που ξοδεύτηκε στο σύστημα της καταπίεσης και της “πειθούς”, θα έχουμε ακόμα Λίρες 19 περίσσευμα.
Εάν ξοδέψουμε ακόμα Λίρα 1 κατά κεφαλή τον χρόνο υπάρχει η πιθανότητα να καταφέρουμε να “απελευθερώσουμε” ακόμα ένα ποσό από απ' το πιθανό περιθώριο που έχουμε πάνω απ' το περιθώριο επιβίωσης, αλλά καθώς θα ξοδεύουμε όλο και περισσότερα λεφτά για την καταπίεση, το πιθανότερο είναι ότι θ' ανακαλύψουμε ότι αυτό μειώνει το όριο ασφαλείας μας όλο και περσότερο.
Και φυσικά καθώς θα ξοδεύουμε όλο και περσότερα για την αστυνομία και την προπαγάνδα θ' ανακαλύψουμε ότι ενώ οι πρώτες Λίρες 10 στην παραπάνω φορολογία μας κόστισαν Λίρα 1 για να τις κερδίσουμε χωρίς κινδύνους, οι επόμενες θα μας κοστίσουν, ας πούμε, Λίρες 2.
Και τελικά φτάνουμε σ' ένα σημείο όπου αν κάνουμε κι άλλα έξοδα αυτό πια δεν μας φέρνει πιότερους φόρους. Σ' αυτό το σημείο θα ξοδεύουμε Λίρα 1 ακόμα παραπάνω τον χρόνο αλλά δεν θα μπορούμε να κερδίσουμε ούτε μια πένα παραπάνω από φόρους, που να μπορούμε φυσικά να εισπράξουμε χωρίς κίνδυνο.
Πριν όμως φτάσουμε σε αυτό το σημείο, θα υπάρξει ένα στάδιο πρωτήτερα όπου θα ξοδεύουμε, ας πούμε, ακόμα Λίρα 1 παραπάνω από τον μηχανισμό της καταπίεσης και της “πειθούς” και θα παίρνουμε πίσω ακριβώς τα ίδια από την φορολογία.
Ακριβώς πριν από αυτό το σημείο είναι το ανώτερο όριο αποτελεσματικότητας που μας επιτρέπεται να ξοδεύουμε για τον μηχανισμό της αστυνομίας και της προπαγάνδας.
Στο επόμενο κεφάλαιο:
Ανώτατο όριο ασφαλείας και οικονομική ανάπτυξη μηδέν.
